Abimelek
1
2 a bi Shekem bi ɔmɛ tsuo ke, “Te nɔ́ nɛ da ha nyɛ nɛɛ? Kaa Yerubaal binyumuhi nyingmi kpaago ɔmɛ tsuo maa ye nyɛ nɔ, aloo nɔ kake pɛ nɛ ye nyɛ nɔ? Nyɛ kai hu kaa imi lɛɛ i kɛ nyɛ je langmɔ kpa kake nya.”
3 E nyɛ nyɛmimɛ ɔmɛ ya sɛɛ e munyu ɔ ha Shekem bi ɔmɛ tsuo; nɛ a yi mi plɛ kɛ ya nyɛɛ Abimelek se. A de ke, “Wa nyɛmi ji lɛ.”
4 A ha lɛ sika hiɔ yi nyingmi kpaago kɛ je Baal Berit jami he ɔ, nɛ Abimelek ngɔ sika a kɛ ya bɔ yakayaka nimli komɛ apaa kɛ ba nyɛɛ e se.
5 Lɔ ɔ se ɔ, e pue nɔ kɛ ho e tsɛ we ɔ mi ya ngɛ Ofra, nɛ e ya gbe e nyɛminyumu nyingmi kpaago ɔmɛ nɛ ji Yerubaal bimɛ ɔmɛ ngɛ tɛ kake nɔ ngɛ lejɛ ɔ. Se Yotam, Yerubaal binyumu wayoo pe kulaa a lɛɛ e laa e he, nɛ Abimelek nine sui e nɔ.
6 Kɛkɛ nɛ Shekem kɛ Bet Milo bi ɔmɛ tsuo bua a he nya, nɛ a ya wo Abimelek matsɛ ngɛ Shekem, ngɛ tso ngua a kasa nya.
7
8 Ligbi ko ɔ, tsohi ho konɛ a ya pɔ nɔ ko nu nɛ a wo lɛ matsɛ nɛ e ye a nɔ. A de oliv tso ke, ‘Moo ye wa nɔ matsɛ!’
9 Se oliv tso de mɛ ke, ‘Anɛ ma si ye nu nɛ he jua wa, nɛ a kɛ woɔ mawuhi, kɛ nimli adesahi a hɛ mi nyami ɔ, nɛ ma ya ye tsohi a nɔ matsɛ lo?’
10 Lɔ ɔ se ɔ, tso ɔmɛ ya de ngmɔkɔ tso ke, ‘Ba nɛ o ba ye wa nɔ matsɛ!’
11 Se ngmɔkɔ tso de mɛ ke, ‘Anɛ ma si ye ngɔɔmi, kɛ ye yiblii kpakpa amɛ, nɛ ma ya ye tsohi a nɔ matsɛ lo?’
12 Kɛkɛ nɛ tso ɔmɛ ya de wai tso ke, ‘Moo lɛɛ moo ba nɛ o ba ye wa nɔ matsɛ!’
13 Se wai tso de mɛ ke, ‘Anɛ ma si ye wai nɛ haa mawuhi, kɛ nimli adesahi tsuo bua jɔmi ɔ, nɛ ma ya ye tsohi a nɔ matsɛ lo?’
14 Nyagbenyagbe ɔ, tso ɔmɛ tsuo ya de mio tso ke, ‘Moo lɛɛ moo ba nɛ o ba ye wa nɔ matsɛ!’
15 Mio tso de tso ɔmɛ ke, ‘Ke nyɛ maa pɔ mi nu nɛ nyɛ maa wo mi tsɛ ngɛ nyɛ nɔ niinɛ ɔ, lɛɛ nyɛɛ ba nɛ nyɛ ba sa we ngɛ ye hɔ̃ mi. Se ke pi ja ji nɔ́ ɔ, lɛɛ la nɛ je mio tso ɔ mi nɛ e ya sã Lebanon seda tso ɔmɛ!’
16
17 Nyɛ kai kaa tsaatsɛ ngɔ e he kɛ sã bɔ, nɛ e hwu ta ha nyɛ, nɛ e je nyɛ kɛ je Midian bi ɔmɛ a dɛ mi.
18 Se mwɔnɛ ɔ, nyɛ te si wo tsaatsɛ we ɔ. Nyɛ gbe e binyumuhi nyingmi kpaago ngɛ tɛ kake nɔ, nɛ nyɛ wo e binyumu Abimelek nɛ e kɛ e mawayo fɔ ɔ matsɛ ngɛ Shekem, ejakaa nyɛ nyɛmi ji lɛ.
19 Lɔ ɔ he ɔ, sane nɛ nyɛ ye Yerubaal kɛ e we ɔ mwɔnɛ ligbi nɛ ɔ, ke anɔkuale kɛ dami sane nyɛ ye ɔ, lɛɛ nyɛ nya Abimelek he, nɛ lɛ hu e kɛ nyɛ nɛ na bua jɔmi.
20 Se ke pi ja ji sane ɔ, lɛɛ la nɛ je Abimelek mi ya sã Shekem bi ɔmɛ kɛ Bet Milo bi ɔmɛ; jehanɛ, e je Shekem bi ɔmɛ kɛ Bet Milo bi ɔmɛ a mi ya sã Abimelek.”
21 Kɛkɛ nɛ Yotam tu fo kɛ ho Beer ya, nɛ e ya hi lejɛ ɔ; ejakaa e ngɛ e nyɛminyumu Abimelek gbeye yee.
22
23 Kɛkɛ nɛ Mawu ha mumi yayami ko ba puɛ Abimelek kɛ Shekem bi ɔmɛ a kpɛti; nɛ Shekem bi ɔmɛ tsɔ atuã wo Abimelek.
24 A pee nɔ́ nɛ ɔ konɛ a kɛ ye Yerubaal binyumu nyingmi kpaago ɔmɛ nɛ a gbe ɔ a he lue; bɔ nɛ pee nɛ a muɔ ɔ nɛ tloo a nyɛminyumu Abimelek kɛ Shekem bi ɔmɛ nɛ wo lɛ he wami loko e gbe e nyɛmimɛ ɔmɛ ɔ.
25 Shekem bi ɔmɛ ha ni komɛ ya wo Abimelek ka ngɛ yo ɔmɛ a yi mi, nɛ nɔ tsuaa nɔ nɛ ma ba gu jamɛ a blɔ ɔ nɔ kɛ be ɔ, kɛkɛ a kpɔ e níhi ngɛ e dɛ. A ya sɛɛ munyu nɛ ɔ ha Abimelek.
26
27 A ya nga a nɔ nɛ a ya kplɔ wai yiblii ngɛ wai ngmɔ ɔmɛ a mi kɛ ba pee dã; nɛ a fiɛ nɛ a na bua jɔmi saminya. Lɔ ɔ se ɔ, a ya ye ní nɛ a nu dã ngɛ a mawu ɔ we ɔ; nɛ a jɛ Abimelek saminya ngɛ lejɛ ɔ.
28 Ebed binyumu Gaal de ke, “Mɛni nimli po ngɛ Shekem ɔ? Mɛni he je lɛ wa ngɛ Abimelek sɔmɔe? Mɛnɔ ji jamɛ a Abimelek ɔ? Anɛ pi Yerubaal bi ji lɛ? Nɛ pi e we asafoatsɛ ji Zebul lo? Anɛ a sɔmɔ we Shekem tsɛ Hamor we bi ɔmɛ hyɛ lo? Mɛni he je nɛ wa ngɛ lɛ sɔmɔe mɔ?
29 I na nɛ ma nɛ ɔ ngɛ ye sisi, jinɛ i kɛ Abimelek gbe nya momo. I ko de Abimelek ke, ‘Ngɔɔ nihi babauu ngɔ piɛ o ta buli ɔmɛ a he, nɛ o kɛ mɛ nɛ ba.’ ”
30
31 nɛ e tsɔ nihi nigii ke a ya de Abimelek ngɛ Aruma ke, “O nɛ, Ebed binyumu Gaal kɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ ba Shekem, nɛ a ba ngɛ ma mi bi ɔmɛ a yi mi woe nɛ a te si kɛ wo mo.
32 Lɔ ɔ he ɔ, o kɛ o we bi ɔmɛ nyɛɛ te si nyɔ mi nɛ nyɛ ya wo ka ngɛ nga a nɔ.
33 Mɔtu, pu si temi be ɔ, nyɛɛ te si nɛ nyɛ ya tua ma a tlukaa. Ke Gaal kɛ e we bi ɔmɛ je kpo kɛ ba na nyɛ ɔ, nyɛɛ pee mɛ bɔ nɛ nyɛ suɔ.”
34
35 Ebed binyumu Gaal je kpo nɛ e ya da si ngɛ ma agbo ɔ nya. Benɛ Abimelek kɛ e we bi ɔmɛ wo a he nɔ kɛ je a ka womi he ɔ,
36 Gaal na mɛ, nɛ e de Zebul ke, “Hyɛ! Ni komɛ kple si kɛ je yo ɔmɛ a yi mi kɛ ma.”
37
38
39 Nɛ Gaal je kpo kɛ nyɛɛ Shekem bi ɔmɛ a hɛ mi, nɛ e kɛ Abimelek ya hwu ta.
40 E tu fo, se Abimelek nyɛɛ e se. Nihi babauu plaa kɛ pue si hluu kɛ ya su ma a agbo ɔ nya tɔɔ.
41 Abimelek hi Aruma; se Zebul fie Gaal kɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ je Shekem, nɛ a ngmɛ́ mɛ blɔ nɛ a hi lejɛ ɔ.
42
43 e dla e we bi ɔmɛ a mi kuu etɛ, nɛ e ngɔ mɛ kɛ ya wo ka ngɛ nga a nɔ. Benɛ e na kaa ni ɔmɛ je ma a mi kɛ ma a, e je kpo ya tua mɛ.
44 Abimelek kɛ asafo kuu nɛ piɛ e he ɔ pee esɔ nɛ a ya da si ngɛ ma agbo ɔ nya. Kɛkɛ nɛ asafo kuu kpa enyɔ ɔmɛ ya tua ni ɔmɛ nɛ ngɛ nga a nɔ ɔ; nɛ a gbe mɛ tsuo.
45 Abimelek kɛ ma a hwu ta jamɛ a ligbi ɔ tsuo kɛ ya si e ngɔ ma a. E gbe nimli tsuo nɛ ngɛ ma a mi, nɛ e kpata ma a hɛ mi. Lɔ ɔ se ɔ, e fĩa ngo kɛ pue zugba a nɔ tsuo.
46
47 Benɛ a ya gba Abimelek ke ni ɔmɛ tsuo nɛ ngɛ Shekem mɔ ɔ mi ɔ ya bua a he nya a,
48 Abimelek kɛ e we bi ɔmɛ tsuo kuɔ Zalmon yo ɔ. Abimelek ya ngɔ gbiɛ nɛ e kɛ po tso kɔni, nɛ e kɛ fɔ e konɔ. Kɛkɛ nɛ e de e we bi ɔmɛ ke, “Nɔ́ nɛ nyɛ na nɛ i pee nɛ ɔ, nyɛ he nɛ sɔ, nɛ nyɛ hu nyɛɛ pee ja nɔuu.”
49 Lɔ ɔ he ɔ, nɔ tsuaa nɔ ya po tso kɔni kake nɛ a kɛ nyɛɛ Abimelek se. A to tso ɔmɛ kɛ kpasa mɔ ɔ, nɛ a mɛ mɔ ɔ he la. Nɛ ni ɔmɛ tsuo nɛ ngɛ Shekem mɔ ɔ mi, maa pee nyumuhi kɛ yihi akpe kake ɔ gbo.
50
51 Se mɔ ko nɛ ngɛ he wami saminya ngɛ ma a mi, nɛ ma mi bi ɔmɛ tsuo pɛpɛɛpɛ, nyumuhi kɛ yihi tu fo kɛ ho lejɛ ɔ ya. A nga a yi kɛ wo mɔ ɔ mi, nɛ a kuɔ mɔ ɔ kɛ ho e yi mi ya.
52 Abimelek ba nɛ e ba tua mɔ ɔ. Se be nɛ e maa ho mɔ ɔ sinya a he sumi ya konɛ e mɛ he la a,
53
54 Kɛkɛ nɛ e tsɛ niheyo ɔ nɛ hɛɛ e ta hwumi ní ɔmɛ esɔesɔ, nɛ e de lɛ ke, “Moo hia o klaate ɔ nɛ o kɛ gbe mi, nɛ a ko ba de ngɛ ye he ke, ‘Yo kpamakpa nɛ gbe lɛ.’ ” Nɛ niheyo ɔ gbɔ lɛ klaate ɔ nɛ e gbo.
55 Benɛ Israel bi ɔmɛ na kaa Abimelek gbo ɔ, mɛ tsuo pɛpɛɛpɛ a je kɛ ho a wehi a mi ya.
56
57 Jehanɛ hu, yi wu tso níhi nɛ Shekem bi ɔmɛ pee ɔ, Mawu ha lɛ tsuo kpale bu mɛ nitsɛmɛ a yi mi; nɛ Yerubaal binyumu Yotam gbiɛmi ɔ ba a nɔ.